In de tien jaar dat ik nu mijn eigen bedrijf heb, heb ik ook wel wat werk voor niets gedaan. Dan werd het artikel toch niet gepubliceerd, of in verkorte versie. Dat is meerdere malen bij het Eindhovens Dagblad gebeurd. En ook een keer bij Brabant Cultureel. Nadat ik in 1996 een serie had geschreven over de Brabantse filmgeschiedenis, had ik dat jaar het idee om een serie te schrijven over de geschiedenis van gebieden waar een nieuwbouwwijk gebouwd gaat worden. Als proef heb ik de historie van Meerhoven geschreven, de grote wijk tussen Veldhoven en Eindhoven. Het bleek lastig om hierover te schrijven, omdat zo’n wijk meestal niet op plaatsen wordt gebouwd met veel geschiedenis. De redactie van Brabant Cultureel heeft het artikel niet geplaatst, en de serie ging niet door. Maar als ik nu dit artikel nog een keer lees, vind ik het best wel aardig.
De geschiedenis van een nieuwbouwwijk
Van De Sliffert tot Meerhoven
In alle steden van Noord-Brabant verschijnen nieuwe wijken. Bossen verdwijnen, landbouwgronden worden omgeploegd of oude gebouwen worden met de grond gelijk gemaakt, en nieuwe gebou¬wen nemen de plaats in.
Vaak saaie nieuwbouwwijken, die geen historie hebben. Zo lijkt het. Maar op de plek waar deze nieuwerwetse huizen worden gezet, is zeker iets gebeurd. Neem nou Meerhoven, een nieuwe wijk die van 1998 tot 2005 in Eindhoven wordt gebouwd. Op het eerste gezicht lijkt de plek waarop gebouwd gaat worden te bestaan uit maagdelijke weilanden. Maar dat is niet waar. Op het grensgebied van het toekomstige Meerhoven ligt De Sliffertse straat, een straat met een paar boerderijen en een geschiedenis.
Meerhoven
Links van het Beatrixkanaal, ten Noorden van Veldhoven en ten Zuiden van Eindhoven Airport verschijnt tegen het einde van dit decennium een gloednieuwe wijk: Meerhoven. Of beter gezegd een nieuw stadsdeel. Want wijk klinkt wat beperkt voor dit 500 hectare grote gebied waar 20.000 inwoners komen te wonen. Het stadsdeel bestaat uit vijf verschillende woonwijken, twee bedrijventerreinen, een kantorenzone en een groen casco. Tussen Meerhoven en het station van Eindhoven wordt bovendien een tramlijn aangelegd. Of zoals het in bijbehorende stedebouwkundige termen hoort: een HOV-verbinding (Hoogwaardig Openbaar Vervoer). Dat zijn ten minste de plannen die het Ontwerpbureau Teun Koolhaas Associates (TKA) in het Masterplan “Stedelijke geborgenheid in het Kempenlandschap” heeft geformuleerd. Volgens Teun Koolhaas en de zijnen is “het Masterplan de eerste fase in het planproces dat moet leiden naar het opstellen van een globaal bestemmingsplan Meerhoven. Het bestemmingsplan moet de bouw mogelijk maken van een kleine 7000 woningen voor de opvang van de woningbehoeften in Eindhoven in de periode tot 2005”.
Het gebied waar Meerhoven komt te staan is nu “deels agrarisch, deels in militair gebruik”. Inderdaad deels, maar niet helemaal. Er liggen ook een paar straatjes, waar enkele boerderijen staan, zoals in het Oosten van het gebied de Sliffertse straat. Echt onder de indruk van deze straatjes is Teun Koolhaas niet. “Er komt weinig bebouwing voor die uit historisch oogpunt van grote waarde is, maar de bebouwing is wel kenmerkend voor het gebied. Bij de nadere uitwerking wordt getracht deze bebouwingslinten waar mogelijk in te passen.” De linten worden dus ingepast, wat waarschijnlijk wil zeggen dat de nieuwe straten net zo slingeren als de oude. Maar de bebouwing zelf zal waarschijnlijk verdwijnen. Want verder op is in het Masterplan te lezen dat een groot deel van de Sliffertse straat komt te vallen onder de “Kantorenzone en zone voor regionale voorzieningen Poot van Metz.” “De ontwerpopgave voor dit gebied is zeer complex”, zo staat er verder, “Voor interne ontsluiting van een kantorenzone kan de Sliffertse straat worden benut.” Waar nu boerderijen staan, komen straks kantoren. De Sliffertse straat zal de Sliffertse straat niet meer zijn.
Voor WO II
Hoelang De Sliffertse straat al bestaat, is niet bekend. In 1865 was in ieder geval al sprake van De Sliffert, zoals het gebied heette waar De Sliffertse straat in valt. De Sliffert was een gedeelte van Strijp, dat tot 1920 nog een zelfstandige gemeente was voordat het bij Eindhoven werd gevoegd.
De Sliffertse straat is een lange straat, een straat die tegenwoordig in Veldhoven begint en ver achter Eindhoven Airport eindigt. Voor de Tweede Wereldoorlog was de Sliffertse straat een stuk korter. Hij begon iets ten Noorden van Veldhoven en eindigde bij waar later het vliegveld Welschap zou komen. De straat was niet meer dan een zandpad, zonder enige vorm van verlichting. Het was dan ook een enge straat, waar automatisch griezelverhalen ontstonden. Zo zou er op De Sliffert een akelige man rondlopen die het op de bewoners had gemunt. Veel cafébezoekers die ’s nacht naar huis liepen, dachten dat ze hem steeds ‘Vat ‘m’ hoorden schreeuwen. In werkelijkheid waren het gewoon hun eigen broekspijpen die tegen elkaar schuurden en die een geluid produceerden dat – met enige fantasie – leek op ‘Vat ‘m’. En ja, hoe harder men liep, hoe harder men hoorde schreeuwen.
Overdag was er geen griezel te bekennen, maar wel een schaapherder. Tot 1932 was de heer Van Laarhoven hoeder van een grote schaapskudde. Op de omringende heide en het terrein waar later het vliegveld Welschap zou komen liet hij zijn schapen grazen. Tot Welschap werd gebouwd, en hij havenmeester van het vliegveld werd. Tegenover de ingang van het vliegveld kreeg hij door de gemeente Eindhoven een mooie boerderij toegewezen. Een boerderij die echter door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog werd afgebroken.
Tijdens en na WO II
Er is in de oorlog veel afgebroken in de Sliffertse straat. Dat had te maken met het vliegveld Welschap dat in 1932 op het einde van De Sliffertsestraat was gebouwd. De Duitsers vonden het vliegveld natuurlijk interessant. Ze legden zelfs een spoorlijn aan om de vliegtuigen te voorzien van oorlogsmateriaal. Natuurlijk konden ze geen pottekijkers gebruiken in de buurt. Boerderijen die te dicht bij lagen werden verwijderd. Zo ook drie prachtige boerderijen, waar voor de oorlog de families Sle¬gers, Vermeulen en Verberne woonden. Het waren oude langgevelboerderijen, waarschijnlijk de mooiste boerderij¬en van Strijp. Maar daar hadden de Duitsers geen oog voor. In de buurt van waar die boerderijen stonden, zetten zij een enorm poortgebouw neer. Vlak bij de in- en uitgang van het vliegveld. Dit resultaat van de Duitse bezetting is nog steeds te zien. Het gebouw staat een kilometer verwijderd van de nog aanwezige oude boerderijen, die hun historische waarde grotendeels verloren hebben door grondige verbouwing. Dat is goed te zien bij één van de eerste huizen in de Sliffertse Straat, waar tussen 1905 tot 1965 de spraakmakende vendelier, melkventer en huisslachter Reinier Strijbosch woonde. Maar van het originele huis is door nieuwe rolluiken, dakramen en vele deuren in de gevel niet meer over. Natuurlijk heeft het Masterplan gelijk. Met de bouw van Meerhoven verdwijnen geen historische gebouwen. Maar wel herinneringen. Wie weet er straks nog iets te vertellen over Reinier Strijbosch, als zijn huis er niet meer staat. Wie kan er zich nog voorstellen dat hier schapen hebben gelopen, als het hele gebied volgebouwd is. Hoewel, niet het hele gebied wordt volgebouwd. Een zeer oud bosrestant langs de Sliffertse straat behoort volgens het Masterplan tot één van de “twee zeer waardevolle, in principe in het plan in te passen bossen”. In dit stukje bos staan grote bomen van meer dan 100 jaar oud. Een bos dat de herinnering aan de Sliffertse straat levend moet houden.
Met dank aan de heer Frans Maas