19 maart 1996
Praatproblemen en logopedie
Klanken zijn zeer belangrijk voor een goede mondelinge communicatie. Zonder goede klanken geen goede communicatie. Logopedie kan helpen bij het juist uitspreken van klanken. Logopedie behandelt niet alleen dit probleem, maar ook andere praatproblemen. Problemen waarvoor soms een gemakkelijke oplossing bestaat. Van recht zitten tot telefoneren. Van dropveters tot kurken.
Het woord ‘logopedie’ is samengesteld uit de Griekse woorden ‘logos’, wat het gesproken woord betekent, en ‘paideuoo’, wat opvoeden of ontwikkelen betekent. Logopedie is dus de ontwikkeling van het gesproken woord. En dat is meer dan leren articuleren. Logopedie is leren communiceren. Bij het overdragen van infor¬matie en het leggen van sociale contacten is goede communicatie zeer belangrijk. De invloed van communicatie-stoornissen kan daarom zeer groot zijn. Logopedie bestu¬deert deze afwijkingen in het communicatie-gedrag en probeert hulp te verlenen.
Er zijn verschillende soorten problemen waarmee logopedie zich bezig houdt: stemproblemen, spraakproblemen, taal¬problemen en hoorproblemen. Deze problemen worden kort besproken. En voor mensen die bepaalde dingen herkennen, is er meteen een oplossing. Het zijn overigens niet altijd echte problemen. Soms zit het met één van deze zaken best wel goed, maar wil je het gewoon verbeteren.
Stem
Veel stemproblemen hebben te maken met ademhaling. Voor een goede stem is in ieder geval een goede ademhaling nodig. Vaak gebruiken mensen hun stem niet goed omdat ze slechts uit het boven¬ste gedeelte van hun longen adem halen. Dan hebben ze al gauw adem tekort. Als de ademhaling goed is, kunnen de stem-banden pas goed gebruikt worden.
Als je gebogen in een stoel zit, is goed ademgebruik niet mogelijk. Je longen zijn samengeperst, waardoor je ze niet goed kunt gebruiken. Heb je moeite om adem te halen, ga dan in ieder geval recht zitten en geef je longen de ruimte.
Spraak
Bij spraakproblemen kan er iets mis zijn met de mond. Of er zijn afwijkingen in de onderdelen van de mond zelf of de spreker bestuurt een of meer onderdelen niet goed. Veel spraakproblemen ontstaan door een slecht gebruik van de tong. Bij veel klanken, vooral de d, l, n en t moet je je tong actief gebrui¬ken en dat stuk ‘leer’ dus niet slap laten liggen. Bij de t moet je tong bijvoorbeeld achter de tanden ‘liggen’. Als je vindt dat je bepaalde klanken niet sterk uitspreekt, ga dan maar eens voor de spiegel staan. Als je ziet dat je tong er maar een beetje bij hangt, kun je daar iets tegen doen. Ga je tong oefenen. Steek bijvoorbeeld je tong uit en beweeg van links naar rechts, en van je boventanden naar je benedentan¬den. Of gebruik je tong als lippenstift, en ga met je tong je lippen langs. Een lekkerder lip-oefening is het binnen zuigen van een dropveter. Ja, zonder handen.
Veel spraakproblemen hebben ook te maken met slechte articulatie. De mond is dan niet ver genoeg open, je lippen gaan niet ver van elkaar. Vinden mensen dat je beter moet articuleren, stop dan af en toe een kurk in je mond. En ga dan maar eens praten. Het articuleren gaat goed, want je mond is dan ver genoeg open.
Taal
Iedereen heeft wel eens een taalprobleem. Het kan altijd gebeuren dat je niet op woorden kunt komen, of dat je je vergist in de volgorde van de woorden. Er zijn echter ergere taalproblemen. Eén van die problemen is broddelen. Broddelaars hebben een verminderde controle over wat ze zeggen. Ze verhas-pelen klanken, woorden, spreken snel en rommelig, springen van de hak op de tak en zijn niet te volgen. Kom je in deze opsom-ming bekende zaken tegen? Vermoed je dat je een brobbelaar bent? Geen nood. Er is veel tegen te doen. De beste remedie is streng te zijn voor jezelf. Let er op dat je bijvoorbeeld je zin afmaakt. Dat je langzaam spreekt. Gebruik één situatie als proef-object. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af dat je vooral bij telefoongesprekken op je taal gaat letten. Praat dan rustig, wijk niet ineens af, articuleer duidelijk. Daarna kun je je ‘werkgebied’ uitbreiden.
Hoor
Tot slot heeft de logopedist ook nog te maken met hoorproblemen. Deze problemen kunnen tot communicatie-problemen leiden. Sommige mensen horen hun eigen geluid niet, waardoor hun eigen spreken afwijkend wordt. Als je hier last van denkt te hebben, dan … kan ik je niet helpen. De andere problemen weet ik uit de praktijk. En de oplossingen zijn mij aangedragen. Maar hoorproblemen … nee, er was toch nog wel iets goed toen ik een paar maanden geleden naar de logopediste stapte.